Wonen bij de boer, het is een droom van velen. Je eigen Tiny House op een stukje grond bij een boer zetten, er wonen in een community van gelijkgestemden en daarnaast actief meedoen met het aanleggen en beheren van een voedselbos. Het gaat echt gebeuren op Goeree Overflakkee. Cornelis en Carolien Mosselman zijn biologische akkerbouwers in Ooltgensplaat en hebben een vergunning gekregen voor tien Tiny Houses, voor een periode van tien jaar. Ze zijn inmiddels begonnen met de aanleg van het voedselbos en het eerste Tiny House staat ook al op zijn plek.
Vooruitboeren
Wat nu een biologisch regeneratief akkerteeltbedrijf is, was een kleine 20 jaar geleden nog een gemengd bedrijf met akkerteelt en melkkoeien. In 2006 hebben Cornelis en Carolien het bedrijf overgenomen van de ouders van Cornelis. Maar die koeien, daar hadden ze eigenlijk niet zo veel mee. De melkveetak van het bedrijf werd afgestoten en zoals bij zovele andere boerenbedrijven werd een proces van schaalvergroting ingezet. Dit betekende dat er met steeds grotere machines, meer kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen gewerkt moest worden. Met bodemverdichting, verlies aan biodiversiteit, een verminderde weerstand van de planten en een eentonig landschap als gevolg. Cornelis kwam steeds meer tot de overtuiging dat het anders moest, dat hij niet meer achter deze manier van boeren kon staan.
In 2018 namen ze de grote stap om over te schakelen naar een biologisch regeneratieve bedrijfsvoering in de vorm van akkerbouw met veel groentegewassen. Het was niet makkelijk; de bodem in Ooltgensplaat is niet de meest vruchtbare van Nederland. Door een unieke combinatie van technieken toe te passen die de grond minimaal belast, zoals strokenteelt en het gebruik van speciale lichte machines, werd de kwaliteit van de grond langzaam maar zeker verbeterd. Cornelis en Carolien werden met hun bedrijf Bi-Jovira onbedoeld pioniers die boeren vanuit het hart, getuige ook hun website met de passende naam vooruitboeren.com.
Foto: Cornelis en Carolien met hun vijf kinderen. Ze geven thuisonderwijs en mogen graag in alles een beetje een andere, eigen weg gaan. Pionieren past hen dus goed, wat mooi aansluit bij de Tiny House beweging.
Voedselbos en Tiny Houses
Eigenlijk begon het allemaal met het idee om een voedselbos aan te leggen, vertelt Cornelis. Wanneer het oude niet meer past, ga je onderzoeken wat er dan wel bij jou als persoon en bij je bedrijf past. Men raadde hem aan boeken over permacultuur te lezen. Daar tijd voor vinden was een flinke uitdaging wanneer je een gezin met vijf kinderen en lange werkdagen hebt, maar toch verdiepte Cornelis zich in de principes. Door meer biodiversiteit terug te brengen krijg je een robuuster systeem en dat sprak hem aan. Daaruit is het idee voor de strokenteelt ontstaan. Maar het oorspronkelijke idee om een voedselbos aan te leggen liet hem niet los, als een droom die nog niet realistisch genoeg was om uit te voeren. Om een subsidie te krijgen voor de aanleg zou het voedselbos minimaal 5 hectare groot moeten zijn, dat was niet mogelijk.
Na ongeveer vijf jaar lang ervaring te hebben opgedaan met strokenteelt was Cornelis ervan overtuigd geraakt dat er meerjarige gewassen nodig waren op het bedrijf. Hij wilde heel graag experimenteerruimte hebben: niet domweg bomen planten, maar de natuur observeren en zien wat er wel en niet werkt. Helaas ontbrak het nog steeds aan concrete ondersteuning waardoor het plan voor het voedselbos nog steeds niet van de grond kwam. Tot op een dag een nicht van Carolien en Cornelis bij hen kwam met de vraag of ze haar nieuw te bouwen Tiny House op een hoekje van hun land mocht plaatsen. Zo ontstond het idee om meerdere Tiny Houses op een hectare van het landoppervlak van de boerderij te plaatsen, om een deel van de opbrengst van de verhuur van de grond te gebruiken voor de aanplant van het voedselbos.
Foto: rechts zie je de boerderij, in het midden de Tiny House locatie (de kabels zijn net getrokken) en links komt het voedselbos.
Het proces om de benodigde vergunningen en extra financiering te krijgen nam zo’n vier jaar in beslag, veel langer dan de familie Mosselman aanvankelijk hoopte. Gedurende deze tijd lag de grond waarop de Tiny Houses komen echter wel buiten gebruik en de opbrengst uit de verhuur van de kavels komt pas dit jaar op gang. Gelukkig schoot het initiatief ‘Rotterdam de boer op’ te hulp, met een financiering van Greenchoice voor het ontwerp en het plantmateriaal van het voedselbos. Er komt maar liefst 2,3 hectare voedselbos waarvan de eerste drieduizend bomen afgelopen december zijn geplant. Er komen zestig verschillende soorten in het bos. Cornelis vertelt dat de meeste voedselbossen in rijtjes worden geplant, maar dat ze het bij Bi-Jovira anders willen: ‘We willen een beetje een ‘romantisch’ voedselbos, met rijtjes en vakken, en in het midden een plek waar alles door elkaar heen staat.’ Door de inkomsten uit de Tiny Houses is de druk om binnen tien jaar zoveel mogelijk te kunnen oogsten er af. Het echtpaar heeft nu echt de tijd om te kijken wat er gebeurt, om het voedselbos op een natuurlijk manier te laten groeien en ontwikkelen.
Een gemeente met pit
Woningen en dus ook Tiny Houses toevoegen op grond met een agrarische bestemming is niet makkelijk: het is jarenlang beleid geweest dat het buitengebied voor agrarische bedrijven en natuur is bestemd. Woningen moeten zoveel mogelijk ‘ingebreid’ worden in het bestaand bebouwd gebied. Inmiddels is er een nieuwe wind gaan waaien en functiecombinaties zoals wonen en duurzame voedselteelt winnen aan populariteit. Het is nog wel pionieren: tussen idee en uitvoering zit altijd een aantal jaren van veel overleg, regelgeving-technisch uitzoekwerk en lobbyen. Het helpt dan enorm als je een gemeente treft met lef en een ‘can do’ mentaliteit.
Cornelis vertelt over dit proces: ‘Het was een pittig proces. Tiny Houses zijn een bijzonder geval, het is geen gewone woningbouw en de gemeente vond het behoorlijk ingewikkeld. Samen zijn we gaan ontdekken wat er voor nodig was om dit plan te realiseren. Daarbij heb je veel verschillende disciplines nodig binnen de gemeente, maar ook bijvoorbeeld het waterschap voor riolering en de veiligheidsregio voor blusvoorzieningen. Niets is volgens het boekje. Maar dit is een pilot, we zijn aan het experimenteren met deze nieuwe vorm van wonen en de gemeente durfde gelukkig haar nek uit te steken. Het college van B&W heeft via een tijdelijke vergunning toestemming verleend. We krijgen veel ruimte en verantwoordelijkheid van de gemeente, dit geeft ons extra motivatie om het project tot een succes te maken.’
Wonen tussen boer en wildernis
Op 1,2 hectare land tussen de boerderij en het voedselbos komen tien Tiny Houses te staan. De huisjes mogen er tien jaar bewoond worden en het is echt de bedoeling om een hechte community te vormen, waar Carolien en Cornelis ook deel van uitmaken. Cornelis: ‘We willen hier iets heel moois neerzetten, zo mooi dat de gemeente het niet meer wil ontmantelen. Het is onze hoop dat het uiteindelijk permanent mag worden. We staan met ons bedrijf middenin het voedsel en landbouw vraagstuk en in mijn ogen is het kernprobleem dat de verbinding tussen boer en burgers is verbroken. Het is dan ook onze missie met dit project om bij te dragen aan een duurzame boerderij als magneet voor de grotere gemeenschap’.
De Tiny Houses zijn in principe off-grid. De riolering was nog een apart discussiepunt. De gemeente beschouwt riolering als een tijdelijke voorziening, maar daar was veel ‘gesteggel’ over. Uiteindelijk is riolering en een blusvoorziening verplicht gesteld. Grijs water wordt naar het riool afgevoerd met pompen en de huisjes krijgen allemaal composttoiletten.
Een (h)echte community
De komende tijd zijn de bewoners nog druk met het bouwen van hun Tiny Houses, maar wanneer ze eenmaal gesetteld zijn gaan ze een paar uur per maand bijdragen aan de boerderij. Daarbij wordt heel goed rekening gehouden met hun talenten en wat ze leuk vinden om te doen. Iedere community heeft een eigen identiteit en Carolien en Cornelis hebben lang nagedacht over hoe dat vorm moet krijgen in hun project. Het wordt een Christelijke woongemeenschap en het is belangrijk voor hen dat alle bewoners eenzelfde basis delen, dezelfde waarden en levensovertuiging hebben en aanspreekbaar zijn.
De groep is op drie plekken na vol. Er is een kerngroep en er zijn werkgroepjes gevormd, nu worden er echt meters gemaakt. Zo is er een werkgroep aanleg voorzieningen, een werkgroep inrichting landschap en een werkgroep PR en contact met de gemeente. De eerste bewoners die het omgevingsvergunning traject hebben afgerond hebben inmiddels plannen voor emigratie gemaakt en zullen er niet komen te wonen. Omdat het de eerste vergunning betrof verliep dat traject wat moeizaam, maar ze hebben de weg vrijgemaakt voor anderen. Ook het nichtje van Cornelis en Carolien heeft inmiddels een andere plek gevonden voor haar Tiny House, het proces duurde voor haar helaas te lang.
De bewonersgroep is heel divers, zowel in leeftijden (tussen de 20+ en 60+) als in talenten. Neem bijvoorbeeld Jan Willem de Vos, ervaren vlogger die afgelopen najaar een vlog gestart is over de bouw van zijn Tiny House. Er is ook veel muzikaal talent in de groep én natuurlijk een aantal mensen met zeer groene vingers. Er wordt nu al veel gepraat en gedeeld met elkaar. Een website over de woongemeenschap is in de maak: tinyalteklein.nl.
Nu het eerste Tiny House er staat wordt de woongemeenschap echt concreet en dat is mooi om te zien, zegt Cornelis. Het hele project draait grotendeels om verbinding met elkaar. Dat begint al met elkaar helpen bij de bouw van de huisjes.
Foto: de plaatsing van het eerste Tiny House
Het tiende huisje
Naast negen bewoonde Tiny Houses komt er op termijn nog één huisje bij dat dienst gaat doen als een soort gastenverblijf voor mensen die even tot rust moeten komen. Een van de Tiny House bewoners volgt een opleiding in de hulpverlening en het idee is, dat je met de Tiny House community een plek kunt creëren waar je mensen goed kunt opvangen. Denk bijvoorbeeld aan een gezin dat even op adem moet komen. Het tiende huisje kan ook ingezet worden voor tijdelijke verhuur aan zendelingen.
Advies aan andere boeren
Wat willen jullie andere boeren meegeven die ook met dit idee spelen?
‘Zorg dat je een goede relatie met de gemeente en provincie hebt. En dan: volhouden. Laatst belde iemand die hetzelfde idee heeft, maar daar is de situatie in de gemeente precies het tegenovergestelde: de wethouder ging er recht tegenin. In Goeree Overflakkee werkt de gemeente heel goed mee. De wethouder en de beleidsmedewerker zijn beiden heel positief. Als je een droom hebt, zet dan door. Laat zien dat je iets moois wilt neerzetten, dat je het serieus neemt. Dat we met het bedrijf al duurzaam aan het pionieren waren helpt ook, niet alleen woorden maar ook daden laten zien. Oftewel: ‘walk the talk’, dat schept vertrouwen bij de gemeente. Als dat er is dan kun je samen optrekken.’
Wat een geweldig pioniers zijn jullie, Carolien en Cornelis en natuurlijk ook het kernteam en alle toekomstige bewoners! Jullie maken de weg vrij voor meer van deze broodnodige pioniersprojecten, die de functiecombinatie van wonen en toekomstboeren verkennen. We wensen jullie ontzettend veel plezier en succes en gaan jullie woongemeenschap met veel interesse volgen!
Hallo ik zou het graag wel willen maar waar is dat dan graag bericht