De energietransitie is volop ingezet en overheden worden zich steeds meer bewust van de noodzaak in te zetten op andere, hernieuwbare energiebronnen. De Tiny House beweging is al jaren actief in die transitie in de vorm van autarkische, ook wel ‘off-grid’ Tiny Houses. Je hebt niet veel stroom nodig in een klein huisje en zuinig omgaan met bronnen past helemaal bij de Tiny House filosofie. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de meeste Tiny Houses zijn uitgerust met een zonnestroom installatie, waarmee ze volledig onafhankelijk van het net kunnen functioneren.
Niet alleen past dit bij de lifestyle, Tiny House eigenaren kiezen ook vanuit praktische overwegingen voor een onafhankelijk energie systeem. Wanneer je zelfvoorzienend bent in energie en water kun je op meer plekken terecht met je huisje. Tijdelijk onbenutte terreinen of ‘pauzelandschappen’ worden steeds vaker bestemd voor Tiny House projecten. Maar hoe weet je welke installatie je nodig hebt, en is het wel haalbaar om in Nederland het jaar rond autarkisch te wonen? We vroegen het Johannes Boonstra van Victron Energy B.V.
Hallo Johannes, Victron Energy heeft al vele Nederlandse Tiny Houses van solar apparatuur voorzien. Wat kunnen jullie precies betekenen voor Tiny House eigenaren?
Nou ten eerst is het belangrijk voor (toekomstige) Tiny House eigenaren zich te realiseren wat het inhoudt, wat off-grid wonen voor consequenties heeft. Een van de belangrijkste factoren voor een goed energiesysteem is de eigenaar. Dat klinkt wellicht wat tegenstrijdig maar de gebruiker van een energiesysteem moet de beperkingen van het systeem kennen en bereid zijn daarnaar te leven. Dus gedrag aanpassen aan het systeem. Uiteraard is er voor elk “gedrag” wel een systeem te maken maar dat resulteert dan in overmaat van panelen, accu’s en omvormers. Dergelijke systemen zijn naast dat het een behoorlijke investering vraagt uiteindelijk weinig duurzaam
Hoe bepaal je welke zonne-energie apparatuur je nodig hebt in je Tiny House?
Dat doe je met een load balans, oftewel een lijst met de verbruikers die je hebt besloten mee te nemen in je Tiny House. Voor elk product is bekend hoeveel energie het vraagt als het aanstaat, dat is het eenvoudige stukje. Wanneer en hoe vaak dit apparaat aan staat is echter de vraag die per persoon kan verschillen. Kijk goed naar wanneer elk apparaat “echt” nodig is.
Wanneer je iets gaat gebruiken is ook van belang want gedurende dag is er (hopelijk) zon en kan de verbruiker gelijk de stroom gebruiken die wordt opgewekt, dit voorkomt dus weer dat accu’s onnodig veel capaciteit moeten hebben.
Is het haalbaar in Nederland om het jaar rond autarkisch te wonen, wanneer het om stroom gaat?
Theoretisch wel uiteraard maar de vraag is wat zinvol is, en wat wil je investeren. Het is een gegeven dat er in Nederland in de winter globaal 20% van het vermogen uit de panelen opgewekt worden ten opzichte van de zomer terwijl het verbruik juist hoger is (eerder donker bijv.). In herfst/voorjaar is dat ongeveer 50%.
Wil je dus het hele jaar uitkomen met de PV installatie moet er een systeem komen dat in de winter de boel laat draaien, worst case scenario. Maar dit heeft dan in herfst en voorjaar, maar helemaal in de zomer een enorm overschot aan energie omdat er dan een veelvoud van zonvermogen is. Resultaat is dat het systeem vrijwel niets staat de doen gedurende de zomer, en in het voor- en naseizoen op halve kracht draait.
Nu beslaat de “winter“ in Nederland maar maximaal twee tot drie maanden en je hebt ook best wel eens een paar dagen prima “solar weer” (PV panelen werken het beste in de kou!) dus je zou het ook anders kunnen benaderen. Dat is om een systeem te kiezen welke het prima in het voor- en naseizoen doet, in de zomer “over“ heeft en in de winter bij tijd en wijle even geholpen moet worden. Het meest praktische is dan een kleine generator te nemen die de accu’s in uurtje of wat even volpompt waardoor er weer enkele dagen gebruik van kan worden gemaakt. Ik hoor dan velen zeggen dat dat niet echt duurzaam is en dat is het uiteraard ook niet. Maar, als bekend is dat een gemiddeld huishouden in Nederland circa 3500kWh per jaar gebruiken tegen ongeveer 200-400kWh per jaar van een Tiny House, zouden wat mij betreft de Tiny House systemen met die paar draaiuren van de generator per jaar nog steeds erg duurzaam genoemd mogen worden.
Daarnaast is het in ieder geval niet nodig om een overmaat aan panelen en accu’s aan te schaffen. Prettig voor de portemonnee maar ook voor het milieu uiteraard!
Welke tips wil je Tiny House eigenaren en bouwers meegeven?
Tips? De belangrijkste heb ik van mijn vader geleerd en die leerde me vooral kwaliteit te kopen, hij voegde daar aan toe “ want mensen zoals wij kunnen ons geen goedkope troep veroorloven”. Als je dat doet moet je vaak twee keer kopen. ?
Dus vooral niet besparen op de belangrijke componenten, zorg ten eerste voor een goede accu want dat zijn hoge investeringen en vergissingen daar zullen pijn gaan doen. Kijk bij accu’s naar rendement van laden (want verlies tijdens laden moet wel worden opgewekt à dus gaat ten koste van beschikbare energie. Kijk reëel naar zaken als cycli maar ook veiligheid.
Neem als het kan een passende lader/omvormer (en liever geen losse componenten want dat pakt vaak duurder uit). Wat bedoel ik met passend? Een omvormer neemt zelf ook stroom, ook als het weinig tot niets aan het doen is. Grote meer de kleine, dus kies er eentje die past bij de verbruikers en leer jezelf aan dat “niet alles tegelijk aan kan”. Als je daaraan gewend bent is er niets aan de hand en kan een 1,6kVA omvormer prima alle huishoudelijke apparaten van stroom voorzien.
Panelen en een MPPT regelaar zijn belangrijk om maximaal te profiteren van elke zonnestraal. Ook monitoring (op smartphone of computer ) zijn niet zomaar geinige gagdets, maar kunnen ook het energie systeem inzichtelijk maken en het gedrag daarmee helpen aanpassen.
Al met al is de techniek in een Tiny House voor velen nog niet gesneden koek en hebben weinigen er een opleiding in genoten. Zelf elektro installateurs blijken wel eens moeite te ondervinden. Zorg dus voor een gedegen en ervaren professional. Zelf doen kan uiteraard ook maar laat vanwege veiligheid en betrouwbaarheid van het systeem een controle uitvoeren.
Hoe denk je dat autarkische stroom installaties in Tiny Houses zich zullen gaan ontwikkelen?
Mijn verwachting is dat installaties in Tiny Houses professioneler gaan worden omdat kosten op de lange termijn belangrijker worden dan de investering op korte termijn. Een goed systeem zou minimaal 20 jaar als stroomvoorziening moeten kunnen werken.
Ik denk (of hoop eigenlijk) dat bewoners van Tiny Houses van elkaar gaan leren door te vergelijken, elkaar tips geven en op die manier steeds beter gebruik maken van de techniek.
Dankjewel Johannes!
Meer informatie over de producten van Victron Energy B.V. vind je op de website: https://www.victronenergy.nl/
Foto’s: Marianka Pranger, Tiny House van Marjolein Jonker
Geef een antwoord